Każdego roku, 6 stycznia, obchodzimy uroczystość Objawienia Pańskiego, znaną również jako Święto Trzech Króli. To wyjątkowe święto łączy w sobie tradycje chrześcijańskie, historyczne oraz ludowe. W tym artykule przyjrzymy się bliżej postaciom Kacpra, Melchiora i Baltazara, ich legendom, znaczeniu oraz tradycjom związanym z zapisywaniem ich imion na drzwiach domów.
Kim byli Trzej Królowie?
Kacper, Melchior i Baltazar to postacie znane jako Trzej Królowie, Mędrcy ze Wschodu lub Magowie, którzy według Ewangelii Mateusza przybyli do Betlejem, by oddać pokłon nowonarodzonemu Jezusowi. Choć Biblia nie wymienia ich imion ani liczby, tradycja chrześcijańska przypisała im konkretne cechy i historie.
Kacper
Kacper (z łac. „Caspar” lub pers. „Gathaspa”) jest przedstawiany jako młody mężczyzna o ciemnej karnacji, co symbolizuje kontynent afrykański. W tradycji chrześcijańskiej utożsamiany jest z mędrcem przynoszącym mirrę, która symbolizuje cierpienie i śmierć Jezusa.
Melchior
Melchior (z hebr. „Melekh” – król) jest często przedstawiany jako starszy mężczyzna z brodą o jasnej karnacji, symbolizujący Europę. Przyniósł ze sobą złoto, które w symbolice chrześcijańskiej oznacza boskość i królewską godność Jezusa.
Baltazar
Baltazar (z akad. „Baal-tzăr-usur” – niech bóg chroni króla) symbolizuje Azję. Był przedstawiany jako mężczyzna o średnim wieku i przynosił kadzidło, oznaczające boską cześć.
Znaczenie darów Trzech Króli
Dary przyniesione przez Trzech Króli – złoto, kadzidło i mirra – mają głębokie znaczenie symboliczne, które od wieków stanowiło podstawę ich interpretacji w tradycji chrześcijańskiej:
- Złoto – dar Melchiora, symbolizuje królewską godność Jezusa. Jest to nawiązanie do jego roli jako Króla królów, podkreślając jego boskie pochodzenie i panowanie nad całym światem.
- Kadzidło – przyniesione przez Baltazara, reprezentuje boskość Jezusa. Kadzidło było używane w obrzędach religijnych, co wskazuje na jego rolę jako Boga wcielonego i przedmiot boskiej czci.
- Mirra – dar Kacpra, jest symbolem ludzkiej natury Jezusa, a także jego przyszłego cierpienia i śmierci na krzyżu. Używana do balsamowania ciał, mirra zapowiada mękę i ofiarę Chrystusa dla zbawienia ludzkości.
Te trzy dary razem odzwierciedlają pełnię natury Jezusa – jego boskość, królestwo oraz ofiarę.
Czy Trzej Królowie byli postaciami historycznymi?
Postacie Trzech Króli mają bardziej charakter symboliczny niż historyczny. Ewangelia Mateusza, jedyne źródło biblijne, nie podaje wielu szczegółów o Magach. Współczesna nauka uważa, że mogło chodzić o uczonych z Mezopotamii, zajmujących się astronomią i astrologią.
Tradycja przypisująca im imiona oraz cechy pojawiła się dopiero w VI wieku, a ich szczątki, według legendy, miał cesarz Fryderyk Barbarossa sprowadzić do Kolonii w XII wieku.
Tradycja zapisywania imion na drzwiach
Jednym z najbardziej rozpoznawalnych zwyczajów związanych ze Świętem Trzech Króli jest zapisywanie kredą na drzwiach domów symboli: K+M+B oraz roku. Co oznacza ten zapis?
Symbolika zapisu
- K+M+B tradycyjnie odnosi się do imion Trzech Króli: Kacpra, Melchiora i Baltazara. W niektórych tradycjach zapis był też interpretowany jako skrót od łacińskiego „Christus Mansionem Benedicat”, co znaczy „Niech Chrystus błogosławi ten dom”.
- Krzyżyki (+) mogą symbolizować błogosławieństwo lub Trójcę Świętą.
Jak wygląda tradycja?
Zapis jest dokonywany po święceniu kredy w kościele. Ma on na celu ochronę domu przed złymi duchami oraz zapewnienie błogosławieństwa na cały rok. W Polsce tradycja ta jest bardzo żywa, szczególnie na wsiach i w mniejszych miastach.
Regionalne odmiany
W różnych regionach Polski i Europy zapis może się nieznacznie różnić, na przykład przez dodanie dodatkowych symboli lub wyrazów błogosławieństwa w lokalnym języku.
Procesje Trzech Króli
Od kilku lat w Polsce coraz popularniejsze stają się orszaki Trzech Króli, organizowane w wielu miastach. Uczestnicy, często przebrani za postacie biblijne, idą ulicami, śpiewając kolędy i oddając hołd nowonarodzonemu Jezusowi. Jest to forma świętowania, która łączy tradycję religijną z rodzinną zabawą.
Znaczenie Trzech Króli współcześnie
Trzej Królowie symbolizują różnorodność i uniwersalizm chrześcijaństwa. Przychodzą z różnych stron świata, co podkreśla, że Jezus przyszedł na świat dla wszystkich ludzi. Ich dary mają głębokie znaczenie teologiczne, wskazując na boską, ludzką i ofiarnicą naturę Jezusa.
Podsumowanie
Historia Kacpra, Melchiora i Baltazara jest pełna tajemnic i symboliki, która przetrwała wieki. Chociaż ich istnienie historyczne pozostaje w sferze domysłów, ich znaczenie duchowe i kulturowe jest niezaprzeczalne. Tradycja zapisywania ich imion na drzwiach oraz świętowanie Święta Trzech Króli pozwala nam pielęgnować naszą wiarę, historię i wspólnotę. Niech te symboliczne postacie przypominają nam o uniwersalnych wartościach i znaczeniu pokoju na świecie.